مقدمه

آیا قرآن برای همگان قابل فهم است یا فهم آن به امامان علیهم السلام اختصاص دارد؟ درصورت نخست آیا برای آن حد و مرزی وجود دارد؟ یا حد و مرزی وجود ندارد وهمگان می توانند به فهم نهایی و جامع و کامل آن دست یابند؟ زمینه ها و بسترهای مناسب فهم و استفاده از قرآن کریم و موانع آن و شیوه مطلوب در تفسیر کدام است؟ اینها پرسشهایی است که پاسخ آن در این مقاله از دیدگاه امام خمینی بررسی می شود؛ ولی پیش از ورود به بحث یادآور می شویم که مقصود از فهم قرآن کریم، تنها درک معنای ظاهری آن نیست؛ بلکه مراد معنای عام و فراگیر آن است که علاوه بردرک معنای ظاهری، هر گونه برداشت و استفاده صحیح از قرآن را شامل می شود.

شرایط فهم قرآن و بهره گیری از آن

مطلوب در خواندن قرآن، فهمیدن، عمل نمودن، رشد و تکامل یافتن است و به تعبیرامام راحل (ره) مطلوب در تلاوت قرآن شریف آن است که در قلب انسان تاثیر کند وباطن انسان صورت کلام الهی گردد و از مرتبه ملکه به مرتبه تحقق رسد. این مطلوب بدون رعایت آداب و شرایط ظاهری و باطنی تلاوت قرآن حاصل نمیگردد؛ از این روبزرگان علم و معرفت از جمله امام خمینی(ره) با الهام از آیات قرآن کریم و بیانات پیشوایان دین، برای بهره مندی هرچه بهتر و بیشتر از این مائده آسمانی نکاتی را به طالبان فهم قرآن و جویندگان معارف قرآنی یادآور شده اند که عمده ترین آنها به اختصار چنین است: